Ankara Selvi Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezleri, Stanford-Binet Zeka Testi uygulayıcı eğitimi alan uzmanlar tarafından 2-6 yaş arası çocukların zihinsel performanslarını belirlemek için hizmet vermektedir. Çocuğunuza Stanford-Binet Zeka Testi uygulamak istediğiniz durumlarda merkezlerimize ulaşabilir ve gerekli yardımı alabilirsiniz.
Stanford-Binet Zeka Testi Nedir?
Stanford-Binet Zeka Testi bireylerin zihinsel performanslarını belirlemek amacıyla uygulanan bireysel zekâ testidir. Hem üstün yetenekli çocukların hem de zihinsel engelli bireylerin tespit edilmesinde kullanılmaktadır. Alfred Binet ve çalışma arkadaşı Theodore Simon tarafından hazırlanmıştır. Stanford-Binet, resmileşmiş ilk zeka testi olma özelliğini taşımaktadır.
Süreye dayalı bir test değildir. Uygulama sonucunda bireye ait zekâ yaşı ve zekâ bölümü elde edilmektedir. Stanford Binet Zeka Ölçeği sonrası çocuğun genel bir zeka değeri ortaya çıkar. Bu zeka değerini ortaya çıkartan birçok bileşen vardır. Bu bileşenler testin kendi içindeki alt testleridir. Bunlar: Sözel akıl yürütme, sözcük dağarcığı, kavrama, saçmalıklar, sözel ilişkiler, soyut/görsel akıl yürütme, örüntü analizi, kopyalama, matrisler, kağıt kesme ve katlama, niceliksel akıl yürütme, nicelikler, sayı dizileri, kısa süreli bellek, boncuk belleği, cümle belleği, sayı belleği, nesne belleğidir.
Stanford-Binet Zeka Testi Hangi Yaş Aralığına Uygulanır?
2-85 yaş arası bireylere kadar uygulanabilmektedir fakat daha çok 2-6 yaş arası bireylere uygulanmaktadır. 6-16 yaş arasına WISC-R Zeka Testi uygulanması önerilmektedir.
Önerilen Yazı: WISC-R Zeka Testi
Stanford-Binet Zeka Testi Nasıl Uygulanır?
Stanford-Binet Zeka Testi bireysel bir testtir. Bu testi uygulayabilmek için uzmanın Stanford-Binet Test eğitimi alması gerekmektedir ve uzmanın bu testi uygulama konusunda yetkin olması oldukça önemlidir. Uzman tarafından çocuğa, yönergeye uygun olarak sorular yöneltilir ve çocuktan bu soruları yanıtlaması istenir. Uzmanın hesapladığı yaş aralığına göre testin uygulanmaya başlanacağı alt yaş belirlenir. Bu yaş takvim yaşının bir alt yaşıdır. Örneğin çocuk 4.5 yaşındaysa 4 yaşından teste başlanabilmektedir. Eğer çocuk kendisine verilen soru yönergelerinde başarısız olursa altta bulunan yaş dilimlerine inilir. Bütün soruların doğru cevaplandığı yaş çocuğun temel yaşı olarak kabul edilmektedir. Temel yaş tespit edildikten sonra uzman daha ileriki yaş sorularını çocuğa uygulamaktadır. Çocuğun hiçbir test basamağını başaramadığı noktada test sonlandırılmaktadır.
Stanford-Binet Zeka Testi’nin Puanlaması ve Yorumlaması Nasıl Yapılır?
Ölçeğin puanlanması için her bir madde ayrı ayrı detaylandırılmıştır. Çocuğun verdiği cevaba göre cevap anahtarına bakılır. Cevap anahtarıyla çocuğun cevabı karşılaştırıldıktan sonra puanlama yapılmaktadır. Çocuğun zihin yaşını bulmak için önce temel yaş bulunur. Temel yaş şöyle hesaplanmaktadır; örneğin çocuğun yaşı 5 ise ay hesabıyla (5×12=60) temel yaş 60 ay olarak hesaplanmaktadır. Çocuğun bildiği her yaş grubundaki soruların sayısı kaydedilir. Soruların cevapları kaydedilirken;
- 2-6 yaş arası altışar aylık aralıklarla ele alınır. Bu yaş testindeki her doğru cevap için çocuk 1 puan kazanmaktadır.
- 6 yaş ve sonrasında ise zeka yaşı 12 aylık aralıklarla ele alınır. Bu yaş testindeki her doğru cevap için çocuk 2 puan kazanmaktadır.
Test puanlanır ve sonrasında temel yaşın üzerine eklenen verilmiş doğru cevaplarla çocuğun zeka yaşı bulunur. Sonrasında takvim yaşı ve zeka yaşından hareketle Zeka Bölümü hesaplanır. Zeka bölümü içinde test sonucunda hesaplanan zihin yaşının, çocuğun kronolojik yaşına (ay olarak) bölünmesiyle hesaplanır.
Zeka Yaşı Nedir?
Zeka yaşı veya zihin yaşı Stanford-Binet Zeka Testi’nde çıkan sonucun, bu testin ortalama puan tablosundaki karşılığıdır. Zeka yaşı ölçmeye örnek vermek gerekirse; zeka yaşı 11 olan bir çocuğun, test sonucunda da zihin yaşı 11 çıkarsa ortalama bir zekaya sahip olduğu görülmektedir.
- Zekâ yaşı, çocuğun temel yaşı ve bunun dışında kazandığı kredilerin/puanların tümü toplanarak bulunur.
- Küçük yaşlara ait kısmında testler 6 aylık gruplarla toplanmıştır. 2, 2.6, 3, 3.6, 4, 4.6 ve 5 yaşlarında her madde zekâ yaşı olarak 1 aylık kredi/puan alır.
- 6 yaşından 14 yaşına kadar olan yaş grupları arasında 12 aylık bir aralık vardır. Bu düzeylerdeki 6 testin her biri için 2 aylık kredi/puan verilir.
Test Sürecinde İletişim ve Yaşantısal Gözlemler Nasıl Olmalıdır?
Uzman ile çocuk arasında iyi bir ilişkinin kurulması, testi rahat uygulayabilecek zamanın olması ve test materyallerinin önceden düzenlenmiş olması tüm testlerde olduğu gibi Stanford- Binet uygulamalarında da önemli bir faktördür.
- Çocuk yeterli düzeyde rahatlamadan teste başlanmamalıdır.
- Çocuk test öncesi testle ilgili tedirginliklerini dile getirirse onun anlayabileceği şekilde tehdit edici bir tarz kullanmadan doğru cevap verilmelidir.
- Uygulayıcının sakin ve rahat olması çocuktaki gerginliğin giderilmesinde önemlidir.
- Çocuk masada rahat edecek şekilde oturtulmalıdır.
- Uygulayıcı teste başlamadan önce test materyallerini çocuğa tanıtmalıdır.
- Uygulayıcı çocukla iletişimi zedelemeden testteki denetimi elinde tutmalıdır.
- Test süresince çocuk teşvik edilmelidir
- Uygulayıcı çocukla iletişim kurmada çok güçlük çekiyorsa testi durdurup başka bir zamana erteleme hakkına sahiptir.
- Teste başlamadan önce çocuğun teste hazırlanması gerekir. Neden geldiği, neler yapılacağına ilişkin konuşulmalıdır.
- Testten önce bütün test materyalleri tanıtılmalı (çanta, kitap, kayıt formu, kronometre). Aksi takdirde çocuk test esnasında materyallerle ilgili sorular sorarak test sürecini etkileyebilmektedir.
Test Sonucunu Etkileyen ve Test Sırasında Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar
- Zekâ testleri çocukların tanınmasına yardım eden bir araçtır dolayısıyla dikkatle kullanılmalıdır.
- Her şeyden önce bu testlerin relatif bir değeri olduğu unutulmamalıdır. Testler insana zaman kazandırır. Ancak bir testle birey hakkında detaylı bilgi edinmek mümkün değildir.
- Uygulayıcının kullanacağı aracı iyi tanıması ve test ettiği kişinin gereksinimlerini görebilmesi gereklidir.
- Ölçekteki yaş esası, belirli bir şehirde yaşayan o yaştaki çocukların ortalama başarısını gösterir. Bu “ortalama başarı” fikrini akıldan çıkarmamak gerekir. Test sonucunun bireysel bir değer alabilmesi için sadece zekâ yaşını bulmakla yetinmemelidir. Çocuğun yaptığı yanlışlar sorgulanmalıdır.
Teste Başlamadan Önce Kontrol Edilmesi Gereken Faktörler
- Bireyi etkileyen faktörler: Çocuğun test öncesinde aç, susuz, uykusuz, yorgun vb. olmaması, test performansını etkileyebilecek başka bir problemin olup olmadığı var ise önlem alınıp alınmadığı sorgulanmalıdır. Örneğin görme problemi olan bir çocuğun gözlükleri olmadan uygulamaya alınması doğru değildir.
- Uygulayıcıyı etkileyen faktörler: Uzmanın test öncesinde aç, susuz, uykusuz, yorgun vb. olmaması, teste hâkim olması gerekmektedir.
- Ortamla ilgili faktörler: Test yapılacak ortamın mümkün olduğunca az uyaran içermesi, yeterli biçimde aydınlatılmış olması, çok gürültü almaması, iyi havalandırılması, test malzemelerinin eksiksiz olması, malzemelerin rahatça kullanılabileceği test masasının olması gerekmektedir.
Stanford-Binet Zeka Ölçeğini Uygularken Göz Önünde Tutulması Gereken Noktalar: Stanford- Binet zeka ölçeğinden geçerli bir değer elde edebilmek için dikkat edilmesi gereken üç önemli nokta daima göz önünde bulundurulmalıdır:
- Standart yöntemler olduğu gibi uygulanmalıdır.
- Bireyle uygun ilişki kurularak ve uygulama boyunca sürdürülerek çocuğun olabildiğince yüksek çaba harcaması sağlanmalıdır.
- Cevaplar olduğu gibi, atlamadan, bir şey eklemeden kaydedilmeli ve buna göre puanlanmalıdır.
Test Uygulayan Çocukla Kurulan İletişimin Önemi
- Bireyin elinden gelen çabayı göstermesi, motivasyonunu ve yüksek başarı düzeyini koruması iyi bir test uygulamasının vazgeçilmez koşuludur.
- Uygulayıcının ilk işi çocuğun güvenini kazanmak, ilk kez gördüğü biri ile ilk kez bulunduğu bir ortamda olmaktan duyabileceği rahatsızlığı bertaraf etmek gerekmektedir. Bunun için bireyle iyi bir temas kurulmadıkça birey performansını tam olarak yansıtmayabilir ve elde edilen test sonucu yeterli olmayabilir. Bu nedenle bireyle test öncesinde olumlu iletişim kurulması önemlidir. Bunun için uygulayıcıya rehberlik edecek kurallar vermek mümkün değildir. Bu noktada uygulayıcının kişisel iletişim becerileri etkindir.
- Bireye cesaret vermek olumlu iletişim kurmaya hizmet eder.
- Bireyi cesaretlendirmek için söylenen teşvik ifadeleri konuşma sırasında doğal olarak söylenmeli ve çeşitli olmalıdır.
- Teşvik sözcüklerinde bireyin başarısı değil başarmaya yönelik gayreti ödüllendirilmelidir.
- Küçük çocuklar sadece başarılı olduklarında değil her zaman cesaret verici sözlere ihtiyaç duyarlar. Bu nedenle küçük yaştaki çocuklar daha sık övülmelidir.
- Daha büyük yaştaki çocukların başarısız oldukları maddelerde uygulayıcının teşvik amacı onun kendine güvenini kaybetmemesini sağlamaktır.
- Çocuğun da açıkça farkına vardığı başarısızlık durumlarında uygulayıcı duruma göre bunları mazur gösterecek ifadeler kullanmalıdır.
- Uygulayıcı çocuğa denediği halde başarılı olabileceği hissini vermelidir. Ancak fazla ısrar etmek çocuğun kendine güvenini sarsabilir.
Çocuklara Testin Uygulanması
- Bu dönemdeki çocukların dikkatlerinin çok çabuk dağıldığı ve yoruldukları göz önünde bulundurulmalıdır.
- Çocuk fizyolojik olarak teste hazır durumda olmalıdır ve uygulama sırasında kendini daha rahat hissetmesine dikkat edilmelidir.
- Sosyal deneyimleri henüz gelişmediğinden kişilik çizgileri bu çocukların davranışlarını büyük çocuklarınkinden daha açık şekilde belirlenmelidir.
- Çok küçük, utangaç ya da anne/babaya bağımlı, ayrılmakta güçlük çeken çocukların yanında anne-babadan birinin bulunması yararlı olabilir. Ancak anne/babaya çocuğa hiçbir şekilde müdahale etmemeleri söylenmelidir.
- Çocukla olumlu iletişim kurması için uygulamacının yanında test materyalinden farklı oyuncaklar bulundurması faydalı olacaktır. Test malzemesi kesinlikle oyuncak olarak verilmemelidir.
- Küçük çocuklarda test verme sırasına uymak olanaksız olabilir. Bu durumda çocuğun ilgisini çekecek maddeleri önce kullanmak mümkündür.
Psikolojik Danışman Gülşah Demiral
