Yalnızca dört eğitim programı üzerine uzmanlaşmış özel eğitim merkezlerimiz Özel Öğrenme Güçlüğü Destek Eğitim Programı , Dil ve Konuşma Terapisi Destek Eğitim Programları, Otizm Spektrum Destek Programı, İşitme Yetersizliği Destek Programlarına sahiptir.
Ankara Aba Terapi Merkezlerimiz Atipik Otizm, Asperger Sendromu ve Çocukluk Otizmi gibi yaygın gelişimsel güçlüklere sahip çocuklarımızın davranışlarını bilimsel olarak analiz etmeye yönelik aba terapi seansları yapmaktadır. Otizm ABA Kapsamlı Eğitim Programında alanında uzmanlaşmış eğitim kadrosunda davranış terapisi çalışan psikologlar, ergoterapistler ve oyun terapistleri yer almaktadır.
Ankara’da birden fazla şubesiyle pek çok bölgeye ücretsiz servis hizmeti sunan aba terapi merkezlerimizden ücretsiz değerlendirme talep edebilir ve karşılaştığınız problemler için bizleri arayabilirsiniz.
İçindekiler
Türkçeye uygulamalı davranış analizi olarak geçen Applied Behaviour Analysis (ABA) toplum tarafından uyumsuz olarak görülen davranışların sosyal çevre ile uyumlu hale getirilmesi için sistematik bir uygulama ile davranışları değiştirmeyi hedefleyen bilimsel bir uygulamadır. Davranışın doğal çevre ile ilişkisinin gözlemlenebilir şekilde incelenmesi davranışçılar için oldukça önemlidir. Kişiden beklenen davranışın gerektirdiği becerilere sahip olup olmaması, davranışı her gerçekleştirdiğinde davranışa neden olan olayın, durumun, nesnenin yani uyarıcının tespit edilmesi, davranışı daha fazla veya daha az yapmasına neden olan davranıştan sonra karşılaştığı durumun, olayın, nesnenin yani pekiştirecin ne olduğunun tespit edilmesi için davranışın doğal çevrede incelenmesi önemlidir.
ABA’ yı diğer yöntemlerden ayıran en belirgin özelliği kuramsal bir çerçeveden daha ziyade yalnızca gözlemlenebilir durumların yani yapılan davranışların incelenmesidir. Davranışın değiştirilmesi için davranışçılar tarafından geliştirilmiş davranış yasalarını ve açıkça belirlenmiş ve uygulama eğitimi almış herkes tarafından aynı şekilde uygulayabileceği şekilde düzenlenmiş. ABA’ nın öncelikli hedefi bireyden beklenen ve yaşamını en konforlu şekilde sürdürmesini sağlayacak davranışların belirlenmesi ve bu davranışların kazandırılmasıdır.
ABA ödüllendirilen davranışların yapılma olasılığının artacağını ödüllendirilmeyen davranışların azalacağı ilkelerine dayanan davranış sistemlerine dayanmaktadır. İlk uygulanmaya başlandığı dönemlerde ceza yöntemine de yer verirken günümüzde kullanılan yöntemlerde yalnızca ödüllendirilmenin yapıldığı istenmeyen davranışlar için cezanın kullanılmadığı bilinmektedir.
ABA uygulanan her bir birey için bireye özgü bir plan ve program geliştirmeyi içerir. Çocuğun yaşına ve gelişimsel dönemine uygun olarak yapması beklenen davranışlardan kaçını yapıp yapamadığına yönelik yapılan değerlendirmeden sonra yapması beklenen davranışlara yönelik öncelikle bir dönemlik bir eğitim programı hazırlanır. Sonrasında eğitim programında bulunan her bir hedef davranış için çocuğa özgü bireyselleştirilmiş bir öğretim programı planlanır. Çocukların becerileri yapabilme düzeyi, fiziksel gelişmişlikleri, sergiledikleri ritmik davranışların sıklığı değişim gösterdiği göz önüne alındığında her bir kişi için programın ayrı oluşturulması en hızlı şekilde ilerleme sağlayabilmek adına oldukça katkı sağlamaktadır. Aba’ da ki temel hedeflerimizden biri çocuğun akademik ve okul başarısını geliştirerek çocuğu kaynaştırma öğrenci programına hazır hale getirebilmektir.
ABA içerisinde birden fazla öğretim yöntemi bulunduran bir programdır. Ayrık denemelerle öğretim (lovaas yöntemi), yanlışsız öğretim, video temelli öğretim, ipucu sunma ve geri çekme, replikli öğretim, repliksiz öğretim, replik silikleştirmeyle öğretim, fırsat öğretimi, model alma… ABA’ da kullanılan öğretim yöntemlerindendir. Çoğunlukla yapılması istenen becerinin aşamalara ayrılması ve her bir aşamanın ayrı ayrı öğretiminin yapılması daha sonra bütün aşamaların birleşmesi ile tam bir öğretimin gerçekleşmesi yöntemine dayanan ayrık denemelerle öğretim yöntemiyle başlanır.
1)Uygulamalı Olmalı
Değiştirilmek istenen davranışın bir kuram temeline göre değil sosyal çevreye uyum sağlayacak ve bireyin hayatını kolaylaştıracak şekilde bir öneme sahip olması gerekmektedir. Toplumsal olarak beklenen davranışların arttırılması beklenmeyen davranışların azaltılması gerekmektedir.
2)Davranışsal Olmalı
Değiştirilmek istenen davranışın gözlemlenebilir ve ölçülebilir olması gerekir bu sebeple açık ve anlaşılır bir şekilde tanımının yapılması gerekmektedir.
3)Etkili Olmalı
Bireyde değiştirilmek istenen davranışı bireyin hayatını kolaylaştıracak şekilde değiştirmesi ve bu değişimin farklı alanlarda da bireye fayda sağlayacak şekilde ölçülmesi gerekmektedir.
4)Analitik Olmalı
Çevresel koşullar davranış değiştirmede öğrenmeye etki etmektedir. Uygulamacı çevrede davranışın yapılmasına veya yapılmamasına neden olan koşulları doğru şekilde tespit edebilir.
5)Teknolojik Olma
Uygulanacak davranış değiştirme eğitimi oldukça detaylı ve herkesin anlayabileceği şekilde net, başka bir uygulamacının da uygulamayı eksiksiz bir şekilde yapabilmesini sağlayacak şekilde düzenlenmiş olmalıdır.
6)Genellenebilir Olmalı
Öğretim ortamında davranışta meydana gelen değişikliklerin başka ortamlarda ve başka kişilerde de geçerli olup olmadığının ölçülmesi ve eğer davranış değişikliği her yerde ve her kişide eşit şekilde gözlenmiyorsa genelleme için yeni bir program geliştirip üzerine çalışılması gerekmektedir.
7)Kavramsal Sistematiklik
Eğitim ve öğretim programları hazırlanırken ve uygulanırken davranışçılık ekolünün temel ilkelerini ve yöntemlerini içermelidir.
Uygulamalı davranış analizinde hedef belirlenirken ailenin ve toplumun, bireyden beklentileri ve aynı zamanda bireyin ihtiyaçları göz önünde bulundurulur. Kazandırılmak, arttırmak veya azaltmak istenen davranışlar belirlenir ve bu hedefler doğrultusunda eğitim planı oluşturulur. Hedefimiz sadece öğrenmenin gerçekleşmesi değil, öğrenmenin ABA’ nın temel ilkeleri doğrultusunda planlanıp uygulanıyor olmasıdır. Bir öğretim planlanırken uygun davranışların artırılması, uygun olmayan davranışların azaltılması ya da uygun olmayan davranışların ortaya çıkmasına neden olan uyaranlara müdahale edilerek davranış gerçekleşmeden önlemeyi hedeflenmektedir.
Otizm spektrum bozukluğu yaşamın ilk üç yılı içinde kendini gösteren sosyal becerilerde belirgin eksikliklerin olduğu bir nöro-gelişimsel bozukluktur. En temel üç belirtisi tekrarlayıcı hareketler, iletişim ve sosyal etkileşim becerisinde zayıflıktır. Diğer belirtileri parmak ucunda yürüme, göz teması kuramama, döngüsel hareketleri tekrarlama, sınırlı ilgi, sosyal iletişimi başlatamama ve sürdürmede zorluk yaşama, eşyalara karşı aşırı bağlılık gösterme, yemek seçme, dil becerilerinde zayıflık olarak sıralanabilir. Belirtiler içerisinde de yer alan uyumsuz davranışları hem sosyal çevre ile uyumlu hale getirmek hem de çocuğun günlük işlevselliğini olabilecek en yüksek seviyeye çıkarabilmek için Otizm spektrum bozukluğuna sahip çocuklarda ABA terapisi uygulanmaktadır. Yapılan araştırmalar sonucunda haftada 20 ile 40 saat ABA programı ile eğitim alan çocukların istenmeyen davranışlarında belirgin azalmalar gözlemlenmiştir. Aynı zamanda erken yaşta eğitime başlamanın daha hızlı ve verimli şekilde ilerleme sağladığı da bilinmektedir. Aba’ nın önemli noktalarından biri de çocuğun uyanık olduğu her an öğretim yapılabilmektedir. Ailelerin evde de yöntem ve programlara uygun şekilde çocuğu desteklemeleri çocuğun hızlı gelişim göstermesinde etkilidir. Bu nedenle ABA terapisi uygulanırken öğretim programlarına haftanın bir günü velinin dahil olduğu seanslar eklenmekte aynı zamanda çocuğun beceri düzeyine göre ev, iş yeri ve dışarı programları da düzenlenmektedir. Bu programlar ile sosyal hayatta uyumlu davranışlar sergileme ve yetişkinlik döneminde bir iş yerinde çalışabilecek donanıma sahip olma hedeflenmektedir. Topluma kazandırılmış bir birey potansiyelini yakalamak ABA programının en temel hedef kazanımıdır.
Önerilen Yazı : Otizm Spektrum Bozukluğu
Psikolog Verda MACİT, Zeynep DEMİR
Ücretsiz değerlendirme ve servis talep edibilir, uzmanlarımızdan ücretsiz danışmanlık alabilir, karşılaştığınız problemleriniz için sizi arayabiliriz.